|
SASTRA SUNDA
KAKAWIHAN
Dina dongeng sok aya sabagian anu sok dikawihkeun, saperti dina dongeng "Budak Pahatu"
Salian dina dongeng, urang sok ngadenge kakawihan dina kaulinan, ieu contona:
EUNDEUK - EUNDEUKAN
Eundeuk-eundeukan, Cangkuang,
Bale Bandung paseban, Parakanmuncang
Meunang peucang sahiji
Leupas deui ku nini
Beunang deui ku aki
UCANG ANGGE
Ucang-ucang angge
Mulung muncang ka papangge
Digogog ku anjing gede
Anjing gede nu Mang Lebe
Anjing leutik nu Ki Santri
Ari gog, gog cungungung
Kakawihan teh lain bae bari ulin, bari digawe oge osok. Upamana anu keur tunggu pare di sawah, keur ngawuluku boh keur ngagaru, osok ngawih. mundingna anu keur narik wuluku atawa garu teh bangun genaheun. Ieu salah sahiji conto kawih bari digawe:
MAGAWE
Ki panganten geura gugah
Bisi kasiangan nyawah
Bisi kaluputan nyambut
Ki Panganten geura gugah
luput, Luput, Arang, arang
MULANG KA ASAL
Dina paparikan teh aya bagian cangkang jeung bagian eusi. ku ayana cangkang anu sorana nyindirkeun kana pieusieun, karasa ku nu ngadengena teh alus. Cangkang aya dina jajaran kahiji jeung kadua, ari euisna dina jajaran katilu jeung kaopat.
Conto paparikan:
Mawa peti dina sundung
Ditumpangan ku karanjang
pangarti teu beurat nanggung
Tapi mangpaatna panjang
Lauk emas ngakan ganggeung
Disamberan ku japati
Boga emas moal langgeng
Teu cara boga pangarti
WAWANGSALAN
Conto wawangsalan:
Teu beunang dirangkong kolong (da Hayam)
Teu beunang dipikahayang
Dina wawangsalan teh aya: hiji sindir anu mangrupa cangkang dina jajaran kahiji, jeung wangsal anu teu disebut; Eusi dina jajaran kadua.
Patalina cangkang, wangsal jeung eusi, eta teh kieu; cangkang nyindirkeun barang atawa hal anu jadi wangsal, biasana ku nerangkeun golongan, tempat, guna, jeung sipatna eta barang. Ari wangsal nyindirkeun purwakanti tina kecap anu aya dina eusi.
Wawangslan teh dianggap wangun sastra anu alus. Di mana alusna teh? eta dina lebah nyindirkeunana, pangpangna dina kudu bisana nu ngadenge manggihan wangsal. Pikeun manggihkeun wangsal, urang kudu mikiran katerangan dina cangkang, jeung kudu neangan kecap anu loyog jeung eta katerangan, tur sorana murwakanti jeung kecap anu aya dina jajaran eusi.